(…) Wygon – to pas wybrzeża z wiecznie niską trawą, przez cały rok smaganą wiatrem i oblewaną rozbryzgami morskiej wody. Na Wygonie latem wypasa się owce z jagniętami, wcześniej trzymane na specjalnych pastwiskach dla kotnych samic. To tutaj zimuje szkockie bydło górskie, czerwone i rogate, pasąc się swobodnie pod szerokim nieboskłonem.

Amy Liptrot, „Wygon”, przełoż. Kaja Gucio Wydawnictwo Marginesy

„The Outrun” (książka w polskim przekładzie nosi tytuł „Wygon”) w reżyserii Nory Fingscheidt to kino, do którego trzeba podejść bez oczekiwań, że zobaczy się kino o uzależnieniu – czy to klasyczne, czy nowatorskie. Trzeba zrozumieć, że nie o tym jest ten film. Ten film jest o pogubieniu, własnych słabościach, mieszkańcach zapomnianych wysp, ale chyba nade wszystko – o wielkiej i uzdrawiającej sile przyrody.

Za scenariusz do „The Outrun” odpowiadały reżyserka Nora Fingscheidt i Amy Liptrot. Połączenie sił z autorką książki z pewnością pozwoliło na oddanie szacunku Orkadom, które w książce zajmowały szczególne miejsce, będąc jednym z głównych, o ile nie głównym, bohaterem. Bo trzeba sobie uświadomić, że to wcale nie choroba alkoholowa jest główną osią fabuły zarówno filmu, jak i książki. To nie na niej należy skupiać, ponieważ stanowi jedynie tło i przyczynę, dla której Amy/Rona powróciła w rodzinne strony – na północ Szkocji, gdzie dla niektórych kończy się już mapa, a warunki bywają ekstremalne. Prognoza pogody nie ma tam absolutnie żadnego znaczenia, bowiem wiatr jest wszechobecny na każdym kroku. Zdaje się, że ujarzmić go potrafi jedynie ojciec Rony, u którego w wieku piętnastu lat zdiagnozowano depresję maniakalną znaną obecnie jako choroba afektywna dwubiegunowa z komponentem schizofrenicznym.

W filmie całkiem sporo, a w książce jeszcze więcej miejsca poświęcone jest opisom przyrody (wielkie uznania należą się Kai Gucio, która w polskim przekładzie dokonała rzeczy niemożliwej i przetłumaczyła wszystkie wymienione gatunki roślin i zwierząt), którą ze skrupulatną czułością badała Amy/Rona podczas swojej pracy dla Królewskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody. Jej zadaniem było określenie populacji derkacza, który niegdyś był obowiązkową częścią krajobrazu Orkad, jednak z każdym rokiem ilość osobników drastycznie spadła. Na wyspie Papay, w Różanej Zagrodzie, kobieta musi zmierzyć się z ciszą, którą próbuje zagłuszyć muzyką w słuchawkach. Z wyspy zamieszkałej przez kilkadziesiąt osób, choćby i bardzo chciała, łatwo nie ucieknie, ale w Orkadyjczykach odnajdzie rodzinę, która sprawi, że przestanie chcieć gdziekolwiek uciekać.

(…) na zachód od wyspy Rousay znajduje się tajemnicza, znikająca wyspa o nazwie Hether Blether. Choć niektórzy Orkadyjczycy twierdzą, że ją widzieli, nikt tam nie był. Dźwięk derkacza jest dla Rony właśnie niczym Hether Blether – zupełnie nieuchwytny. Będąc sama ze sobą walczy o każdy jeden dzień w trzeźwości. To jak długo udaje jej się ją utrzymać pokazuje kolor włosów Rony, którym mierzony jest czas w „The Outrun”.

Wielkie oklaski należą się Saoirse Ronan, która nie tylko wcieliła się w postać Rony, ale była także producentką filmu. Na pierwszy rzut oka jej irlandzkie pochodzenie mogło wcale jej nie pomóc w tej roli, jednak wydaje się, że Orkady są bliższe Republice Irlandii niż ktokolwiek mógłby przypuszczać. Dzięki niej jej Rona dostała naprawdę fascynującą twarz i spojrzenie, do którego stopniowo powraca blask za sprawą wody, wiatru oraz ognia, rozpalanego podczas Papay Gyro Nights.

Nora Fingscheidt i Amy Liptrot podarowały nam przejmującą historię, jednak by ją docenić należy skupić się na tych wszystkich małych szczegółach, które nam podsuwają – na opowieściach o potwornym Stoorwormie, sylkiach i migoczącym gdzieś w oddali zarysie Hether Blether. I może, gdy uważnie się wsłuchamy, usłyszymy w końcu śpiew derkacza.

 Kinga Majchrzak

fot. kadr z filmu „The Outrun”, materiały promocyjne dystrybutora